Use cases als eerste stap om onze manier van werken te digitaliseren

Om de visie op digitalisering, zoals beschreven bij digitaliseringsvisie, te operationaliseren werken we met use cases (business oplossingen die binnen drie tot vijf jaar worden gerealiseerd en bestaan uit meerdere deelinitiatieven die snel en zichtbaar resultaat opleveren, en door onafhankelijke teams end-to-end kunnen worden uitgerold). Een voorbeeld is de use case ‘ontwikkelen en implementeren digitaal ontwerpen, bouwen en beheren’.

Om de visie op digitalisering te realiseren, werken we met use cases: businessoplossingen die binnen drie tot vijf jaar afgerond zijn en bestaan uit deelinitiatieven met snel en zichtbaar resultaat.

Afgelopen jaar hebben we een leveringsmodel voor use cases ontwikkeld. Dit model gaat uit van drie ontwerpprincipes: klantgericht, waarde gedreven en ProRail als 'bestemming voor talent'. Zo hebben we maximale impact op de resultaatgebieden van ProRail.

In 2024 startten we met de uitwerking van de eerste use cases, de teams zijn ingericht en stakeholders betrokken. De use cases zijn business oplossingen die we binnen drie tot vijf jaar realiseren. Het gaat om digitaal ontwerpen, bouwen en beheren. Zo zorgen we voor actueel en compleet inzicht in de conditie van assets. Met als resultaat optimaal onderhoud, minder storingen, een automatische planning en optimalisatie van buitendienststellingen.

Automatic Train Operation (ATO)

Om de capaciteit op het spoor verder te kunnen benutten werkt ProRail samen met DB Duitsland aan de toepassing van Automatic Train Operation, het automatisch laten rijden van treinen op de Betuweroute.

Dit project is een zogenaamd flagship project onder de Joint Declaration of Intent (JDOI) dat gaat over de samenwerking in het spoorgoederenvervoer tussen de Duitse en Nederlandse overheid en de spoorwegsector. ProRail en DB Duitsland voeren gedurende een jaar (start in 2026) proefritten op de Betuweroute (ERTMS) uit. Voorbereiding liep in 2024. Met de uitvoering van dit project krijgen we beter inzicht in de potentie van ATO voor het spoor in Nederland.

ProRail verwacht dat de opgedane ervaringen ook toepasbaar zijn voor alle vervoerders van reizigers en goederen per spoor in Nederland. Daarmee levert deze proef waardevolle informatie op voor een eventuele toekomstige uitrol van ATO op de hoofdspoorweginfrastructuur.

Innovatieve lasrobot verbetert spooronderhoud

ProRail werkt samen met Robel, VolkerRail en Strukton aan een innovatieve lasrobot die scheuren in sporen en wissels repareert. Deze robot levert constante kwaliteit en vermindert de fysieke belasting van lassers. Samenwerking met partners is essentieel voor kennisopbouw en innovatie binnen de spoorsector.

Rail Fieldlab in Amersfoort

In het Railcenter Amersfoort is op 18 september 2024 het Rail Fieldlab feestelijk geopend. Dit is een realistische testomgeving waarin de spoorsector toepassingen met 5G kan testen. 5G is cruciaal voor onze sector die steeds meer draait om data, automatisering en digitalisering. We testen nu de eerste use cases. Ook heeft een aantal marktpartijen interesse getoond. Zij willen waarschijnlijk in 2025 testen uitvoeren.

Europese samenwerking in Europe’s Rail

ProRail en NS zijn gezamenlijk kernlid van het tienjarig onderzoeksprogramma Europe’s Rail Joint Undertaking (EU-Rail). Het programma heeft 25 kernleden, waaronder spoorwegondernemingen, inframanagers, industriepartners en onderzoeksinstituten. EU-Rail is de opvolger van Shift2Rail, het Europese onderzoek- en innovatieprogramma. Shift2Rail is in december 2024 officieel afgerond. De resultaten van ProRail zijn daarbij officieel goedgekeurd bij de Europese Unie. Er zijn goede resultaten bereikt op het modelleren van spoortrillingen en aspotversnellingsmeters voor defectherkenning spoorstaven (RCF). Via de netwerken van de kernleden van EU Rail worden veel andere spoor-, kennis- en marktpartijen betrokken bij deze innovatieagenda. Het programma gaat zo’n € 1,2 miljard kosten, waarvan € 600 miljoen uit EU-subsidies en € 636 miljoen van kernleden.

De Europese Commissie en de Europese spoorwegsector zijn het programma gezamenlijk gestart en zetten Europese subsidies in voor spoorinnovaties. Het doel is doorbraken voor de toekomst realiseren en het stimuleren van technische en operationele harmonisatie van het spoor in Europa. Zo moet het programma helpen om verschillende Europese spoorsystemen beter op elkaar te laten aansluiten, om capaciteitsgroei op het spoor na 2030 te faciliteren en om vervoer via het spoor goedkoper en aantrekkelijker te maken. In Nederland moeten de innovaties van EU-Rail bijdragen aan de realisatie van het Toekomstbeeld OV. ProRail en NS zien grote mogelijkheden in deze Europese ontwikkeling. We treden daarom gezamenlijk op als vertegenwoordigers van de Nederlandse spoorsector.

EU-Rail bestaat uit een innovatiepijler en een technologiepijler. Hierin wordt gewerkt aan technologische vernieuwingen en systeemsprongen binnen Europa. Ook werken we aan manieren om de vernieuwingen snel te standaardiseren. In 2022 is het gelukt om toe te treden tot de consortia waarin ProRail en NS willen participeren. Op voor ProRail relevante onderwerpen als ERTMS en ATO hebben we leidende posities geborgd binnen de consortia. Inmiddels loopt het programma twee jaar. De eerste deliverables zijn aan EU-Rail opgeleverd.

Kennisopbouw met partners

ProRail werkt samen met diverse kennispartners en universiteiten. Deze wetenschappelijke en technologische instituten helpen ons bij een grote verscheidenheid aan innovatievraagstukken. We doen onderzoek samen met DelftRail, het instituut van de TU Delft, en de Universiteit Twente. Voor onderzoek maken we gebruik van kennisinstituten als TNO en Deltares. De combinatie van allianties dekt zowel onderzoek als het demonstreren van innovaties binnen de Nederlandse railsector. ProRail levert zo ook een belangrijke bijdrage aan de academische wereld. Het ondersteunen van onderwijs (op alle niveaus, academisch en praktisch) en talentontwikkeling staat steeds meer centraal in het kader van de zoektocht naar talent voor de sector.

ProRail werkt aan diverse grote programma’s, zoals STEM (Spoor trillingen Emissiemodel) dat onderzoek doet naar trillingen, RESET (Research Embankments for Safe Expansion of Traintraffic) dat is gericht op de stabiliteit van het baanlichaam en de ondergrond van het spoor en Europe’s Rail. Via deze grote programma’s kan ProRail samen met partners in R&D-projecten deelnemen. Dit geeft ons invloed op de Europese techniekstandaarden. De afgelopen jaren is de research-bijdrage op logistieke onderwerpen ERTMS en ATO opgestart en versterkt. Met name dankzij onze EU-Rail deelnames.