De pagina ververst bij het selecteren van een onderwerp.

Sla artikel navigatie over.

Stations- en spoorvernieuwingen

Om meer treinen te laten rijden en om de infrastructuur op peil te houden, hebben we in 2023 weer veel spoorprojecten uitgevoerd en is er hard gewerkt aan verbeteringen van stations. Zo zetten we voor zowel het reizigers- als het goederenvervoer belangrijke stappen om ruimte te maken voor meer spoorvervoer.

Projecten voor reizigersvervoer

Samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, NS en hun partners in Duitsland is gewerkt aan versnelling van de treinverbinding tussen Amsterdam en Berlijn. Door gefaseerde aanpassingen aan de Nederlandse spoorinfrastructuur, een nieuwe dienstregeling en het inzetten van andere treinen bleek het mogelijk om de reistijd van de Intercity Berlijn met 30 minuten te verkorten voor de dienstregeling 2024 vanaf 10 december 2023. Om dit mogelijk te maken zijn in 2023 in Oldenzaal een extra perron en perronspoor voor de nationale treinen gebouwd en in gebruik genomen. Daardoor kan de internationale trein voortaan zonder hinder snel passeren.

In Hoogeveen hebben we de boogverruiming uitgevoerd en in dienst gesteld: intercity’s tussen Zwolle en Groningen hoeven nu niet meer af te remmen en kunnen met 140 km/u door deze boog. Ook is de spoorverdubbeling Heerlen − Landgraaf (in opdracht van de provincie Limburg) afgerond.

Het spoor tussen Roosendaal en Lage Zwaluwe is aangepakt. Er vonden omvangrijke werkzaamheden plaats bij de stations Oudenbosch en Zevenbergen waar perrons zijn aangepast, overbodige infrastructuur is verwijderd en spoor en overwegen zijn vernieuwd.

De opwaardering van de Maaslijn is één van de grote uitvoeringsprojecten de komende jaren. De aanbesteding die in 2022 is gestaakt door de grote prijsstijgingen en fors materiaalgebrek, is opnieuw op de markt gebracht en gegund. Volgens planning zal in 2027 het enkelsporig traject tussen Roermond en Nijmegen duurzaam geëlektrificeerd zijn met lokale spoorverdubbelingen, waardoor er meer treinen kunnen rijden met minder kans op verstoringen.

De ombouw van emplacement Den Haag Centraal is in 2023 gestart en gaat doorlopen tot 2026. De bovenbouw wordt vernieuwd, perrons worden aangepast om de toegankelijkheid te verbeteren en outillage wordt vernieuwd. Dit vergt meerdere grote buitendienststellingen.

Onderhoudsprojecten

In 2023 zijn ook op grote schaal rails, dwarsliggers en ballast vervangen op trajecten en emplacementen, de zogeheten bovenbouwvernieuwing (BBV). Dit betreft onder andere (niet limitatief) het emplacement Oosterhaven in Zwolle, de Gooilijn, de Flevolijn, Amsterdam Singelgracht emplacement, Neerlands Midden / Eemland, Nijmegen, Apeldoorn, Arnhem, Almelo, Wezep, Eindhoven − Venlo, Gouda – Alphen − Leiden, Hardinxveld, Moordrecht aansluiting en bij Barneveld. Bijzondere aandacht was er voor de transitie naar kwartsloze ballast.

Er zijn op diverse locaties werkzaamheden verricht om de treinbeveiligingsinstallaties te vervangen. Dit vond plaats op Zwolle − Kampen, Zwolle − Wierden, Venlo − Duitse grens en Zwolle − Deventer. De ombouw van de technische installatie in de Barendrechttunnel is in 2023 afgerond.

Projecten voor goederenvervoer

De Sloehaven in Vlissingen is de nummer drie van grootste zeehavens in Nederland. Goederenvervoer per spoor neemt daarbij een belangrijke plaats is. Om dit verder te ontwikkelen is ook de tweede bundel sporen in de haven geëlektrificeerd. In het Havengebied Moerdijk hebben we in 2023 de railinfrastructuur verder geoptimaliseerd om zo de capaciteit te vergroten en het gebied gereed te maken voor de 740 meter goederentreinen. Tot slot werken we verder aan ontwerpen om de achterlandverbindingen met België naar Gent vanuit Terneuzen te verbeteren.

Op de Betuweroute en in de Rotterdams haven is het afgelopen jaar maximaal ingezet op het op orde brengen van de infra. Daarnaast zijn er ook stappen gezet naar verdere groei van het spoorgoederenvervoer. De belangrijkste projecten die een bijdrage hebben geleverd aan het herstel en de groei zijn de aanleg van ongeveer 23 kilometer natte blusleidingen en ongeveer 485 hydranten om het rangeren van gevaarlijke stoffen op de emplacementen mogelijk te blijven maken. Tevens is ingezet op het vervangen van de infra en hebben we een viertal grote spoorvernieuwingsprojecten opgeleverd. 

Energievoorziening

Versterken bovenleidingnetwerk

Om het groeiend aantal treinen te kunnen voorzien van stroom is uitbreiding van de energievoorziening op het spoor noodzakelijk. Het landelijk programma Tractie Energievoorziening (TEV) 2030 heeft de noodzakelijke uitbreiding voor de dienstregeling 2030 grotendeels in kaart gebracht. Hiervoor worden in de loop van 2024 verschillende uitvoeringsscenario’s uitgewerkt. Op een twintigtal locaties zijn in 2023 maatregelen genomen om toekomstige stappen te faciliteren. Zo hebben we het voedingsonderstation Riekerpolder en Driebergen/Austerlitz (ten behoeve van hoogfrequent spoorvervoer) en de onderstations Oudenbosch, Hoogeveen en Hooghalen (toetreding Intercity Nieuwe Generatie, ICNG) opgeleverd. Op vijftien locaties zijn maatregelen in uitvoering. Jaarlijks worden er twee tranches aanbesteed om nieuwe realisatieprojecten voor uitbreiding van de energievoorziening op te starten.

Samenwerking TenneT voor de energietransitie

TenneT werkt in Nederland hard aan het opwaarderen en uitbreiden van het hoogspanningsnet voor de energietransitie. De spoorbaan moet op diverse locaties aangepast worden om de beveiliging van het spoornet en de energievoorziening goed te laten functioneren met de grotere elektromagnetische velden (EMC) die door de uitbreiding ontstaan. In 2023 is er op tientallen plaatsen door heel Nederland, in afstemming met TenneT, een begin gemaakt met de uitwerking en concrete uitvoering van deze maatregelen. In Zeeland is de spoorlijn vanuit Vlissingen aangepast zodat TenneT nieuwe hoogspanningsverbindingen voor het aansluiten van windparken op zee kan realiseren.

Stationsvernieuwingen

In 2023 hebben we, samen met onze stakeholders zoals vervoerders, NS Stations, gemeenten en provincies, verder gewerkt aan het vernieuwen van een aantal stations of onderdelen daarvan. Daarnaast hebben we samen met NS het Handboek Maatschappelijke Initiatieven in 2023 vastgesteld. 

De sporenkap van het nieuwe station Ede-Wageningen is in 2023 vernieuwd. De sporenkap is een bijzondere constructie en bestaat uit 23 driehoeken van circa 50 meter breed en 180 meter lang. 

In 2023 zijn op vijf stations oude liften en roltrappen vervangen. Dit gebeurde op Heemstede-Aerdenhout, Amsterdam RAI, Rotterdam-Zuid, Rotterdam Blaak en Leiden Centraal. 

Almere centrum is op 1 februari 2023 feestelijk geopend. De stationshal en liften zijn vernieuwd en de perrons en perronkappen zijn volledig gerenoveerd. Daarnaast zijn er twee inpandige fietsenstallingen gerealiseerd.

In Leeuwarden zijn in 2023 de gerenoveerde perronkappen grotendeels teruggeplaatst. De monumentale kap op perron 4/5 wordt teruggeplaatst in de eerste helft van 2025.

Er zijn op verschillende stations perrons vernieuwd, toegankelijke instapmogelijkheden gerealiseerd en de stationsoutillage is op diverse stations vervangen. Het gaat in totaal om elf locaties. Ook zijn werkzaamheden gestart op Schiphol Airport om de instap voor de reizigers te verbeteren.

In 2023 zijn op de stations die al een Automatische Externe Defibrillator (AED) hadden nieuwe AED’s aangebracht, deze hebben als extra functie dat ze een AED-loze zone in de omgeving afdekken. Daarmee leveren alle stations nu een bijdrage aan het landelijk dekkend netwerk van HartslagNu. 

Voor de beoordeling van de constructieve veiligheid van grote publieke gebouwen is in 2023 nieuwe regelgeving in werking getreden: de Nederlands Technische Afspraak (NTA) 8790. Dit betekent dat eigenaren vanaf 2025 verplicht worden periodiek onderzoek te doen. ProRail zal samen met NS Stations een implementatieplan opstellen om voor de grotere stations waar deze NTA van toepassing is, hieraan invulling te geven.

Programma Fietsparkeren

Het programmateam Fietsparkeren heeft in 2023 verder gewerkt aan circa 100 projecten in diverse stadia van ontwikkeling, die uiteindelijk tot uitvoering komen in de periode tot en met 2030. In 2023 zijn de volgende stallingsuitbreidingen opgeleverd: Sassenheim, Veenendaal West en Dordrecht Zuid. Er zijn nieuwe fietsenstallingen bij station Amsterdam Centraal in gebruik genomen met plek voor ongeveer 10.000 fietsen.

Programma Toegankelijkheid

In 2023 zijn acht treinstations voorzien van liften en/of hellingbanen. Daarnaast zijn acht treinstations voorzien van een op normhoogte gebracht perron. Mensen met een beperking kunnen hierdoor gebruik maken van 359 toegankelijke treinstations in Nederland. Op 51 treinstations is duurzame verlichting opgeleverd en er zijn meer dan 100 oversteeklijnen op treinstation geplaatst.

In januari 2023 werd de Nelson Mandelabrug (voetgangers en fietsers) en ook station Zoetermeer heropend. Na versterking van de brug (i.v.m. constructiefouten) konden treinen weer stoppen op station Zoetermeer.

Liften en roltrappen

In 2023 waren er minder leveringsproblemen met materialen en minder storingen. Daarnaast hebben intensieve verbetertrajecten met de leveranciers geleid tot betere prestaties. Zo is het aantal langdurige stilstanden van liften ten opzichte van 2022 met 45% gedaald en roltrappen met 30%. Een groot deel van de langdurige stilstand kwam door wateroverlast en vandalisme, waarvoor speciale projecten zijn opgezet. Er is een top 15 van stations samengesteld waarbij op liften gerichte camera’s worden geplaatst. De uitrol is in 2023 gestart. In 2024 gaan onderzoeken van start naar specifieke stations die problemen hebben met wateroverlast. Op de liften en roltrappen zijn sensoren aangebracht om data over de werking door te geven. Als de data voldoende betrouwbaar zijn, worden deze vrijgegeven aan de decentrale openbaar vervoerautoriteiten (DOVA) en kunnen vervoerders en andere belanghebbende organisaties in de reisplanners aangeven of een lift al dan niet werkt. Naar verwachting kan ProRail de data begin 2024 vrijgeven.

Programma Hoogfrequent Spoorvervoer

PHS heeft tot doel op zeven corridors te komen tot hoogfrequent spoorvervoer voor reizigers en extra ruimte voor goederenvervoer. Op drie van de zeven corridors (Amsterdam − Eindhoven, Schiphol – Utrecht − Nijmegen, Den Haag − Breda) zijn inmiddels hogere treinfrequenties mogelijk gemaakt. De extra capaciteit die de komende jaren stap voor stap beschikbaar komt, is van groot belang voor het reizigers- en goederenvervoer. PHS legt de basis voor de ontsluiting van de zeventien woningbouwgebieden.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stelt twee keer per jaar een voortgangsrapportage op. Hierin zijn de voortgang en behaalde resultaten en de financiële stand van zaken terug te vinden.

Voortgang in 2023

De PHS-projecten zijn inmiddels grotendeels in uitvoering. Mijlpalen in 2023 waren:

  • Enkele grote uitvoeringscontracten voor twee grote projecten PHS Amsterdam en Den Bosch − Vught zijn gegund. De staatssecretaris heeft voor beide projecten starthandelingen verricht, waarmee ze nu in uitvoering zijn.

  • Verschillende mijlpalen voor Tracébesluiten:

    • Een onherroepelijk Tracébesluit voor PHS Amsterdam, Nijmegen en (grotendeels) Meteren − Boxtel. Helaas was de uitspraak voor PHS Meteren − Boxtel fors later dan verwacht en hebben de deelprojecten Meterenboog en Den Bosch – Vught een vertraging moeten verwerken van ongeveer twee jaar. Hierdoor verschuiven de goederenroutering over de Meterenboog en de extra sprinters Breda − Tilburg naar 2031.

    • Een onherroepelijk wijzigingsbesluit voor PHS Rijswijk − Rotterdam.

    • Eind 2023 is het Tracébesluit voor PHS Alkmaar − Amsterdam gepubliceerd.

  • In juni 2023 is het nieuwe opstelterrein Amsterdam Westhaven in gebruik genomen. Dit opstelterrein heeft een capaciteit voor maar liefst 110 treinbakken.

  • Er is een EU-subsidie van € 70 miljoen voor Amsterdam Centraal aangekondigd, waarmee ook het Europese belang van dit project onderstreept wordt.

  • Voor PHS Den Haag – Rotterdam is het risico van de baanstabiliteit ondervangen. ProRail werkt uit welke maatregelen nodig zijn om het probleem op dit baanvak aan te pakken.

  • Er is veel aandacht geweest voor de gevolgen van de werkzaamheden vanuit onder andere PHS voor het beveiligde vertrek van de Eurostar vanaf Amsterdam Centraal. In de Amstelpassage op Amsterdam Centraal wordt versneld een terminal gebouwd. Zo kunnen reizigers gebruik blijven maken van paspoort- en bagagecontrole door de marechaussee. Alleen gedurende zes maanden, van juni 2024 tot december 2024, is een door de douane beveiligd vertrek vanuit Amsterdam niet mogelijk. Reizigers van Amsterdam naar Londen moeten dan een overstap in Brussel maken. De directe verbinding van Londen naar Amsterdam blijft gehandhaafd.

Nieuwe Generatie sein (NG-sein)

Bij de veiligheidstesten van het NG-sein zijn in bepaalde omstandigheden problemen met de zichtbaarheid geconstateerd. Hierdoor kan het sein op dit moment niet veilig worden gebruikt en daarmee kan het niet worden vrijgegeven. ProRail doet samen met de leverancier onderzoek naar de oorzaak.

In 2024 staan vijftien projecten gepland die gebruik zouden maken van het NG-sein. Doordat de levering van VRS-seinen is veiliggesteld, kunnen dertien projecten gewoon doorgang vinden door gebruik te maken van het bestaande type VRS-seinen. Hierbij lijken de meerkosten binnen de bestaande projectbudgetten opgevangen te kunnen worden. ProRail prioriteert zelf binnen de EOV-budgetten. Voor twee (MIRT)- projecten zijn de consequenties groter omdat deze projecten al in uitvoering zijn. De scenario’s afbouwen of stoppen hebben in beide gevallen financiële en operationele consequenties. ProRail werkt momenteel de scenario's uit voor deze twee projecten om de projecten alsnog te realiseren. Voor deze projecten is ProRail in gesprek met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor aanvullend budget.